class Laravel 12 extends Post

Laravel 12’nin Yenilikleri: Laravel 11 ile Kapsamlı Karşılaştırma Laravel 12, önceki sürüm Laravel 11’in üzerine gelen ve önemli iyileştirmeler içeren bir güncellemedir. Bu makalede Laravel 12’nin tüm yeniliklerini, Laravel 11’e göre farklarını ve pratik kullanım örneklerini ele alacağız. Konular arasında performans geliştirmeleri, yeni ve kaldırılan özellikler, veritabanı optimizasyonları, PHP desteği, kod örnekleri, frontend entegrasyonları, güvenlik iyileştirmeleri, öne çıkan paketler ve gerçek dünya senaryoları yer alıyor. Laravel 12, hem yeni başlayanlar hem de deneyimli geliştiriciler için anlaşılır olacak şekilde kapsamlı ve profesyonel bir biçimde anlatılacaktır. 1. Laravel 11 ile Karşılaştırmalı Yenilikler Performans Geliştirmeleri Laravel 12, performans konusunda çeşitli iyileştirmelerle geliyor. Laravel ekibi, 12. sürümde büyük değişikliklerden ziyade çekirdek yapıda optimizasyonlara odaklanmıştır. Örneğin, istek işleme hızı artırılmış ve bellek kullanımı azaltılmıştır​ ABDULAZIZAHWAN.COM . Bu sayede uygulamalar daha akıcı ve hızlı hale gelir. Laravel 11’de tanıtılan bazı performans özellikleri (örneğin Eager Load Limit ile ilişkisel verilerin aşırı yüklenmesini engelleme​ LARAVEL-NEWS.COM ) Laravel 12’de de devam ettirilmiş ve iyileştirilmiştir. Ayrıca Laravel 12, modern PHP 8’in Just-In-Time (JIT) derleyicisi gibi olanaklarından faydalanarak kritik kodların daha hızlı çalışmasını sağlar​ CLOUDWAYS.COM . Kısaca, Laravel 12 ile yüksek trafikli uygulamalarda daha iyi ölçeklenebilirlik ve yanıt süresi bekleyebilirsiniz. Yeni Eklenen ve Kaldırılan Özellikler Laravel 12, önceki sürümle karşılaştırıldığında nispeten “bakım odaklı” bir güncellemedir. Laravel ekibi bu sürümde yıkıcı değişiklikleri en aza indirmeyi hedeflemiş ve bunun yerine yıl boyunca küçük hayat kalitesi iyileştirmeleri sunmuştur​ LARAVEL.COM . Bu nedenle Laravel 12’de göze çarpan çok sayıda “şatafatlı” yeni özellik yok, ancak geliştiricilerin işini kolaylaştıracak kullanışlı eklentiler bulunmaktadır. En önemli yeniliklerden biri, yeni uygulama başlangıç kitlerinin (starter kit) tanıtılmasıdır. Laravel 12, React, Vue ve Livewire için Inertia 2 destekli, TypeScript ve Tailwind CSS ile yapılandırılmış resmi başlangıç kitleri sunar​ LARAVEL.COM . Bu kitler, kullanıcı kimlik doğrulaması (login, kayıt, şifre sıfırlama, e-posta doğrulama vs.) gibi temel işlevleri kutudan çıktığı gibi destekler. Hatta WorkOS ile entegrasyon sayesinde sosyal kimlik doğrulama, tek seferlik şifre (SSO) ve passkey desteği de sunulmaktadır​ LARAVEL.COM ​ LARAVEL.COM . Laravel 12 ile gelen yenilikler kadar, kaldırılan ya da kullanım dışı bırakılan bazı özellikler de önemlidir. Örneğin, global sorgu kapsamlarında (Global Scope) soft delete geri yükleme (restore()) desteği kaldırılmıştır; bunun yerine her modelin kendi restore metodunu ezmesi önerilir​ CLOUDWAYS.COM . Ayrıca route tanımlamalarında dizi kullanımı artık desteklenmiyor – route() yardımcısı sadece string rotaları kabul edecek şekilde sadeleştirildi​ CLOUDWAYS.COM . Bu değişiklik, rotaların daha okunaklı ve bakımının kolay olmasını sağlar. Bir başka dikkat çeken değişiklik, doğrulama kuralı “same” yerine daha esnek bir karşılaştırma kuralı olan “compare” kuralının getirilmesidir. Örneğin, eskiden 'password' => 'same:confirm_password' kullanılırken artık 'password' => 'compare:confirm_password' şeklinde kullanılacak​ CLOUDWAYS.COM . Bu sayede doğrulama kuralları daha tutarlı hale getirilmiştir. Laravel 12, büyük oranda Laravel 11 üzerinde küçük iyileştirmeler içerdiği için, Laravel ekibinin ifadesiyle “sıkıcı ama iyi” bir güncellemedir – mevcut uygulamaların çoğu neredeyse hiç kod değişikliği yapmadan Laravel 12’ye geçebilir​ LARAVELDAILY.COM . Veritabanı Optimizasyonları Veritabanı konusunda Laravel 12, önceki sürümlerin getirdiği iyileştirmeleri devam ettirip bazı yeni kolaylıklar sunuyor. Laravel 11 ile gelen Eloquent ORM geliştirmeleri (örneğin model tip dönüşümlerinin metot olarak tanımlanabilmesi, APP_KEY rotasyonu, vs.​ LARAVEL-NEWS.COM ) Laravel 12’de de desteklenir ve stabil hale getirilmiştir. Laravel 12, çok şemalı veritabanı desteğini iyileştirmiştir. Artık Schema::getTables() gibi şema bilgisi dönen metodlar, varsayılan olarak tüm şemalardaki tabloları listeleyebilir ve belirli bir şema seçimine de izin verir​ LARAVEL.COM ​ LARAVEL.COM . Bu, özellikle PostgreSQL gibi birden çok şema kullanan veya multi-tenant (çok kiracılı) mimariye sahip uygulamalar için kolaylık sağlar. Ayrıca Laravel 12’nin Query Builder’ı, kompleks sorguları basitleştiren yeni yöntemler içerir. Örneğin, iç içe where koşullarını yazmayı kolaylaştıran nestedWhere metodu eklenmiştir. Önceden aşağıdaki gibi karmaşık bir sorgu yazmak gerekiyordu: php Kopyala Düzenle // Laravel 11 ve öncesi - iç içe where ile sorgu $users = DB::table('users') ->where('status', 'active') ->where(function ($query) { $query->where('age', '>', 25) ->orWhere('city', 'New York'); })->get(); Laravel 12 ile birlikte aynı sorgu daha okunaklı tek bir koşulla yazılabiliyor: php Kopyala Düzenle // Laravel 12 - yeni nestedWhere kullanımı $users = DB::table('users') ->where('status', 'active') ->nestedWhere('age', '>', 25, 'or', 'city', 'New York') ->get(); Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi, nestedWhere ile bir alt sorgu bloğundaki koşullar tek satırda tanımlanabiliyor​ CLOUDWAYS.COM ​ CLOUDWAYS.COM . Bu, sorgu yapısını kısaltarak daha optimize sorgular yazmamızı sağlıyor. Bunlara ek olarak, Laravel 12’de koşullu eager loading, filtrelenmiş ilişkiler gibi Eloquent ORM’e yönelik küçük iyileştirmeler de bulunuyor. Örneğin, ilişkili verileri getirirken belirli koşullarla filtrelemek için daha pratik yöntemler getirildi. Tüm bu veritabanı düzeyindeki değişiklikler, daha az sorgu ve daha verimli veri erişimi anlamına gelerek uygulama performansına olumlu katkı sağlıyor. Güncellenmiş PHP Desteği Laravel 12, PHP’nin güncel sürümleriyle uyumluluğu sağlamak adına PHP desteğini güncellemiştir. Laravel 11 itibarıyla minimum PHP sürümü 8.2’ye yükseltilmişti​ LARAVEL-NEWS.COM . Laravel 12 de PHP 8.2 ve üzerini destekleyecek şekilde geliştirilmiştir. Resmi destek tablosuna göre Laravel 12, PHP 8.2 – 8.4 arası sürümlerle çalışacak şekilde planlanmıştır​ LARAVEL.COM . Bu, Laravel 12’nin PHP 8.3 ve muhtemel PHP 8.4 yeniliklerinden yararlanabildiği anlamına gelir. Örneğin, PHP 8.3 ile gelen performans ve syntax iyileştirmeleri veya PHP 8.4 ile beklenen özellikler, Laravel 12 projelerinde kullanılabilecektir. Daha eski PHP sürümleri (8.1 ve altı) ise artık desteklenmez; bu nedenle Laravel 12’ye geçerken uygulamanızın en az PHP 8.2 üzerinde çalıştığından emin olmalısınız. PHP sürümünün güncel olması, hem hız hem de güvenlik açısından önemlidir – Laravel 12 bu konuda güncel standartları takip etmektedir. 2. Kod Örnekleri ile Laravel 12’nin Kullanımı Laravel 12’nin getirdiği yenilikleri ve modern PHP özelliklerini somut olarak görmek için bazı kod örneklerine bakalım. Bu bölümde, PHP 8.2+ dil özelliklerinin Laravel 12 içinde nasıl kullanıldığı, yeni gelen özelliklerin kodla nasıl uygulandığı ve Laravel 12’nin React, Vue, Inertia.js gibi frontend teknolojileriyle nasıl entegre olduğu örneklerle açıklanmaktadır. Modern PHP 8.2+ Özelliklerinin Laravel 12’de Kullanımı Laravel 12, PHP 8.2 ve üstü sürümlerin getirdiği modern dil özelliklerini tam anlamıyla kullanmamıza olanak tanıyor. Bu sayede daha temiz ve öz kod yazmak mümkün hale geliyor. Örneğin, Constructor Property Promotion (Kurucuda Özellik Tanımı) PHP 8 ile gelen bir özellik ve Laravel 12 kodunda sıkça kullanılabilir. Bu özellik, sınıf yapıcı metodunda tanımlanan bağımlılıkları otomatik olarak özellik olarak tanımlamamıza olanak sağlar, böylece gereksiz kod tekrarını önler. Laravel 11’de ve önceki sürümlerde, bir denetleyiciye (Controller) bağımlılık enjeksiyonu yaparken şöyle yazardık: php Kopyala Düzenle // Laravel 11 - Özellik tanımlama ve atama class UserController extends Controller { protected $service; public function __construct(UserService $service) { $this->service = $service; } // ... } Laravel 12 ile PHP 8.2’nin özellik tanıtımı sayesinde bunu daha kısa yazabiliriz: php Kopyala Düzenle // Laravel 12 - PHP 8 özelliği ile enjeksiyon class UserController extends Controller { public function __construct(protected UserService $service) { // Artık $service otomatik olarak özellik olarak tanımlandı } // ... } Yukarıda görüldüğü gibi, UserService $service bağımlılığı tek satırda hem yapıcı parametresi hem de sınıf özelliği olarak tanımlandı. Bu sayede kod daha temiz ve anlaşılır hale geldi​ CLOUDWAYS.COM ​ CLOUDWAYS.COM . Laravel 12 çekirdeği, bu gibi modern PHP dil özelliklerini destekleyecek şekilde güncellenmiştir. Özellikle özellik tanıtımı, union types (bir değişkene birden fazla tür tanımlayabilme), attributes (PHP 8’in anotasyon benzeri yapısı) gibi yenilikler Laravel uygulamalarında sorunsuzca kullanılabilir. Örneğin, PHP 8.2 ile gelen readonly (salt-okunur) özellikler ile, değişmeyecek konfigürasyon verilerini modellerde tanımlayabilir veya enum tiplerini Laravel’de rahatça kullanabilirsiniz. Laravel 12, bu ileri seviye dil özelliklerini kullanarak daha güvenli ve özlü kod yazmanızı teşvik ediyor. Yeni Özelliklere Dair Örnek Kullanım Senaryoları Laravel 12’de tanıtılan yeniliklerin bazılarını kod üzerinden inceleyelim. Bu yeni özellikler, Laravel uygulamalarını daha verimli ve temiz kodla yazmamızı sağlıyor. 1. Asenkron Önbellekleme Kullanımı: Laravel 12’de öne çıkan iyileştirmelerden biri, asenkron önbellekleme mekanizmasıdır. Bu sayede önbellek okuma/yazma işlemleri diğer işlemleri bloklamadan arka planda yapılabilir​ CLOUDWAYS.COM . Geleneksel olarak, bir veriyi önbelleğe alırken işlem tamamlanana kadar kod akışı beklerdi. Şimdi ise asenkron yapı sayesinde uygulama aynı anda diğer işlemleri de yürütmeye devam edebilir. Örneğin, Laravel 11’de bir kullanıcıyı önbelleğe almak için şöyle yapıyorduk: php Kopyala Düzenle // Laravel 11 - Senkron önbelleğe alma use Illuminate\Support\Facades\Cache; $user = Cache::remember("user_$id", 600, function () use ($id) { return User::find($id); }); Laravel 12 ile asenkron önbellek API’si kullanarak benzer işlemi aşağıdaki gibi yapabiliriz: php Kopyala Düzenle // Laravel 12 - Asenkron önbelleğe alma (varsayımsal örnek) use Illuminate\Support\Facades\Cache; $userPromise = Cache::asyncRemember("user_$id", 600, function () use ($id) { return User::find($id); }); // asyncRemember anında bir "promise" döndürebilir, diğer işlemlere devam edilir Yukarıda, Cache::asyncRemember çağrısı bir promise/gelecek (veya benzeri bir async nesnesi) döndürerek veritabanından kullanıcıyı arka planda çekiyor​ CLOUDWAYS.COM . Bu sayede ana iş parçacığı diğer işlere devam edebilir. Bu özellik özellikle API’lar ya da sık önbellek güncelleyen uygulamalar için faydalıdır. (Not: Asenkron önbellekleme Laravel’in çekirdeğinde doğal bir özellik olarak planlanmışsa da, projenizde kullanmak için sunucu altyapınızın da asenkron işlemleri desteklemesi gerektiğini unutmayın.) 2. Gelişmiş Sorgu Yapısı: Bir önceki bölümde bahsettiğimiz nestedWhere gibi yeni Query Builder metodları, kodumuzu sadeleştirir. Bu metodun kullanımını zaten örnekledik. Benzer şekilde, Eloquent tarafında filtrelenmiş ilişkiler için yeni kolaylıklar eklenmiştir. Örneğin, ilişkili modelleri koşula göre yüklemek için eskiden anonim fonksiyon kullanırken, Laravel 12 ile belki yeni bir withWhere() veya withFiltered() benzeri bir yardımcı metod gelebilir. (Laravel 12’nin resmi dokümantasyonunda bu isimle bir metod onaylanmamış olsa da topluluk bu tarz bir özelliği tartışmaktadır.) Böyle bir özellik sayesinde, örneğin sadece yayınlanmış gönderileri getirmek için: php Kopyala Düzenle // Laravel 11 - İlişkileri koşulla yükleme $users = User::with(['posts' => function ($query) { $query->where('status', 'published'); }])->get(); yerine daha kısa bir sentez hayal edin: php Kopyala Düzenle // Laravel 12 - Filtrelenmiş ilişki yükleme (varsayımsal örnek) $users = User::withFiltered('posts', ['status' => 'published'])->get(); Bu örnek, Eloquent ile ilişkileri filtrelerken kodun ne kadar sadeleşebileceğini göstermektedir​ CLOUDWAYS.COM . Bu tarz bir özellik sayesinde, ilişkisel verilerle çalışmak daha az kod yazmayı gerektirir ve okunabilirlik artar. 3. API Versiyonlama Kolaylığı: API geliştirenler için Laravel 12, rotaları versiyonlamayı kolaylaştıran yenilikler içeriyor. Büyük uygulamalarda farklı API sürümlerini yönetmek zor olabiliyor. Laravel 12’de tanıtılan bir özellik ile belirli bir versiyona ait rotaları gruplamak mümkün. Örneğin, Laravel 11’de bir v1 sürümü için rota tanımlamak şu şekilde yapılıyordu: php Kopyala Düzenle // Laravel 11 - Versiyon numarası URL içinde Route::get('/api/v1/users', [UserController::class, 'index']); Laravel 12 ile yeni API versiyonlama sözdizimini kullanabiliriz: php Kopyala Düzenle // Laravel 12 - Versiyonlanmış API rotaları Route::apiVersion(1)->group(function () { Route::get('/users', [UserController::class, 'index']); // ... diğer v1 rotaları }); Yukarıdaki kullanımda, Route::apiVersion(1) ile başlayan grup içindeki tüm rotalar otomatik olarak /api/v1 yoluna sahip olacaktır​ CLOUDWAYS.COM . Bu, route tanımlarını düzenli tutar ve yeni bir v2 sürümü eklemek gerektiğinde kolayca ayrı bir grup oluşturularak yönetilebilir. Bu özellik, API-first yaklaşımı benimseyen uygulamalar için bakımı kolaylaştıran önemli bir yeniliktir. 4. Gelişmiş Hata Ayıklama (Debugging) Araçları: Laravel 12 geliştirici deneyimini artırmak için hata ayıklama konusunda da yenilik getirmiştir. Özellikle, yapay zeka destekli bir debug asistanı olduğu duyumları mevcuttur. Bu asistan, uygulama çalışırken toplanan veriler ışığında geliştiriciye hataları çözmesi için öneriler sunabilir. Örneğin, eskiden dd($variable) ile ham değeri basarak debug yaparken, yeni bir yaklaşımla: php Kopyala Düzenle // Laravel 12 - Yapay zekâ destekli debug (varsayımsal örnek) debug($variable)->suggest(); gibi bir çağrıyla, Laravel’in size $variable hakkındaki sorunları veya tavsiyeleri konsola/logs’a yazdırdığını düşünün​ CLOUDWAYS.COM ​ CLOUDWAYS.COM . Bu hayali örnek, Laravel ekosisteminin geliştirici dostu araçlar yönünde ilerlediğini gösteriyor. Gerçekte Laravel 12, debug için Laravel Telescope paketini ve geliştirilmiş hata mesajlarını kullanarak daha verimli bir hata ayıklama deneyimi sunmaktadır. Laravel 12’de React, Vue, Inertia.js ile Kullanım Laravel 12’nin en dikkat çekici yeniliklerinden biri, frontend teknolojileriyle sıkı entegrasyon sağlayan yeni başlangıç kitleridir. Bu sürümle birlikte Laravel, modern frontend framework’leriyle (React, Vue) ve kendi sunucu tarafı sayfa geçiş kütüphanesi Inertia.js ile sorunsuz çalışmayı kolaylaştıran projeler oluşturmayı mümkün kılıyor​ LARAVEL.COM . Laravel 12’de Inertia 2 sürümü desteklenmektedir ve bu sayede React veya Vue ile tek sayfa uygulama (SPA) geliştirmek daha da kolay hale gelir. Yeni projeyi oluştururken artık opsiyonel olarak bir frontend seçimi yapabiliriz. Örneğin, Laravel 12 ile beraber gelen yeni React başlangıç kitini kurmak için komut satırında şunu çalıştırmanız yeterlidir: bash Kopyala Düzenle composer create-project laravel/laravel myapp --with=react Benzer şekilde Vue.js için --with=vue veya Livewire için --with=livewire seçeneği kullanılabilir. Bu komut, Laravel projesini ilgili frontend yapısıyla entegre şekilde kuracaktır. Arka planda Inertia.js 2, TypeScript, Tailwind CSS gibi yapılandırmalar hazır gelecektir. Yeni starter kit’ler, Laravel’in dahili kimlik doğrulama sistemini kullanarak oturum açma, kayıt, şifre sıfırlama gibi işlemleri öntanımlı olarak sunar. Bu, Jetstream veya Breeze paketleriyle daha önce yaptığımız işleri önemli ölçüde kolaylaştırır. Inertia.js entegrasyonu sayesinde, sunucu tarafında kontrolcüden direkt olarak React/Vue bileşenlerine veri göndermek mümkündür. Örneğin, bir Laravel kontrolcüsünde: php Kopyala Düzenle use Inertia\Inertia; class DashboardController extends Controller { public function index() { return Inertia::render('Dashboard', [ 'user' => Auth::user(), 'recentPosts' => Post::latest()->take(5)->get() ]); } } yazarak, resources/js/Pages/Dashboard.jsx (React) veya .vue (Vue) bileşeninize kullanıcı ve gönderi verilerini aktarabilirsiniz. Bu sayede ayrı bir API katmanı yazmadan, sunucu ve istemci arasında sorunsuz bir veri akışı sağlanır. Laravel 12’nin sunduğu bu bütünleşik yapı, özellikle küçük ve orta ölçekli projelerde hızlı geliştirme imkânı verir. Ayrıca Laravel 12 ile frontend yapılandırmasını kolaylaştıran yeni Artisan komutları da tanıtıldı. Örneğin, eskiden Laravel/UI veya benzeri paketlerle php artisan ui vue komutunu kullanırken, şimdi: bash Kopyala Düzenle php artisan frontend:install vue şeklinde daha anlamlı bir komut ile Vue.js yapılandırmasını projeye ekleyebiliyoruz​ CLOUDWAYS.COM . Bu komut, Vite, Tailwind ve gerekli diğer bağımlılıkları projeye ekleyip önceden ayarlıyor. React için frontend:install react ve Livewire için frontend:install livewire seçenekleri de bulunuyor. Bu yaklaşım, ön uç kurulumunu dakikalar içinde tamamlama ve Laravel’i bir full-stack framework olarak uçtan uca kullanma imkânı sunuyor. Özetle, Laravel 12 ile birlikte React ve Vue gibi modern frontend araçlarını kullanmak, önceki sürümlere göre çok daha zahmetsiz. Inertia.js sayesinde sayfa yenilemeden zengin ara yüzler oluşturabilir, Laravel’in güçlü backend özelliklerini modern bir frontend ile birleştirebilirsiniz. Bu da geliştirici deneyimini üst seviyeye çıkaran bir avantaj olarak karşımıza çıkıyor. 3. Performans ve Güvenlik Geliştirmeleri Laravel 12, performans optimizasyonları ve güvenlik geliştirmeleriyle de öne çıkmaktadır. Büyük ölçekli uygulamalar için hız ve güvenlik kritik olduğundan, bu sürümde çerçevenin bu alanlarında iyileştirmeler yapılmıştır. Bu bölümde Laravel Octane ve RoadRunner ile nasıl ekstra performans elde edebileceğimize, yeni önbellekleme mekanizmalarına, API performansını artırmak için en iyi uygulamalara ve güncellenen güvenlik özelliklerine değineceğiz. Laravel Octane ve RoadRunner ile Performans Artışı Yüksek trafikli ve gerçek zamanlı uygulamalar geliştirenler için Laravel Octane, Laravel 12 ile birlikte kullanılabilecek en önemli araçlardan biri olmaya devam ediyor. Laravel Octane, Laravel uygulamalarını geleneksel PHP-FPM döngüsünün ötesine taşıyarak, istekler arası uygulama durumunu koruyabilen yüksek performanslı sunucular üzerinde çalıştırır. Octane, alt yapısında Swoole veya RoadRunner gibi uygulama sunucularını kullanır. RoadRunner, Go diliyle yazılmış bir PHP uygulama sunucusu olup Laravel Octane ile entegre edilerek, her istekte Laravel uygulamasını baştan yükleme maliyetini ortadan kaldırır. Bu sayede isteklere yanıt süresi dramatik biçimde düşer ve saniyede işleyebileceğiniz istek sayısı katbekat artar​ GITHUB.COM . Laravel 12 ile Octane desteği daha da olgunlaşmıştır. Octane kullanarak bir uygulamayı çalıştırmak oldukça basittir: öncelikle composer require laravel/octane ile paketi ekler, ardından php artisan octane:install ile gerekli konfigürasyonları yaparsınız. RoadRunner kullanımı için sisteminize RoadRunner binary’sini ekledikten sonra php artisan octane:start --server=roadrunner komutunu çalıştırabilirsiniz. Bu noktadan sonra Laravel uygulamanız, klasik şekilde (php artisan serve) çalıştığına kıyasla çok daha hızlı yanıt verecektir. Yapılan benchmark’lar, Octane ile sunulan uygulamaların, PHP-FPM ile çalışanlara oranla daha düşük gecikme ve daha yüksek throughput değerlerine ulaştığını göstermiştir. Özellikle gerçek zamanlı yayın (broadcasting), WebSocket, uzun süreli işlem yapan API uçları gibi senaryolarda Octane büyük fayda sağlar. Laravel 12, Octane ile tam uyumlu olup bu paketin en son yeniliklerini destekler. Örneğin, Octane artık PHP dünyasında yeni beliren FrankenPHP sunucusunu da desteklemektedir​ RUNCLOUD.IO (FrankenPHP, Symfony ekosisteminden çıkan deneysel bir sunucu). Bu da Laravel uygulamalarını çalıştırmak için alternatif yüksek performanslı yöntemlerin arttığını gösterir. Kısacası, Laravel 12 ile performans kritik bir uygulama geliştiriyorsanız, Octane + RoadRunner ikilisiyle “supersonic” hızlara ulaşmanız mümkün. Yeni Önbellekleme Mekanizmaları Önbellekleme, web uygulamalarının performansını iyileştirmenin vazgeçilmez yollarından biridir. Laravel, halihazırda güçlü bir önbellek arabirimine ve çeşitli sürücülere (RAM tabanlı Redis/Memcached, dosya tabanlı, vs.) sahip. Laravel 12’de ise önbellek konusunda bazı yenilikler göze çarpıyor. Bunların başında, önceki bölümde de bahsettiğimiz asenkron önbellekleme desteği geliyor. Bu özellik sayesinde önbellek işlemleri uygulamanın ana iş akışını durdurmadan yürütülebiliyor​ CLOUDWAYS.COM . Özellikle yoğun önbellek kullanan uygulamalarda, bu geliştirme sayesinde kilitlenmeler veya yavaşlamalar en aza indirilebilir. Laravel 12 ayrıca önbellek kilitleme (cache locking) mekanizmasını da geliştirmiştir. Bu mekanizma, kritik bölümlerin aynı anda birden fazla kez çalışmasını önlemek için kullanılan bir yapıdır. Örneğin, aynı anda iki tane pahalı sorgunun çalışıp önbelleği doldurmasını önlemek için Laravel’in Cache::lock() özelliği vardır. Laravel 12’de bu kilitleme işlemlerinin performansı artırılmış ve daha güvenilir hale getirilmiştir. Bunun yanı sıra, Cache Tagging (etiketleme) özelliği kullananlar için de altyapı iyileştirmeleri yapılarak, etiket bazlı temizleme gibi işlemlerin büyük veri setlerinde daha hızlı yapılması sağlanmıştır. Bir diğer yenilik, Laravel 12’nin Hazır Bellek (Preloading) ve OpCode önbelleği gibi PHP düzeyindeki önbellek avantajlarını da daha iyi kullanmasıdır. Uygulamanızı PHP 8.2/8.3 üzerinde çalıştırdığınızda, Laravel çekirdeği sık kullanılan sınıfları preload ederek her istek için tekrarlanan yükleme maliyetlerini azaltabilir. Bu aslında PHP’nin bir özelliği olsa da, Laravel 12 bu konuya uyumlu hale getirilmiştir. Son olarak, geliştirici deneyimini kolaylaştırmak adına, Laravel 12’de önbellek ile ilgili bazı yeni Artisan komutları ve arabirim iyileştirmeleri olabilir. Örneğin, belirli bir önbellek grubunu veya etiketi temizlemek için daha sezgisel komutlar ya da önbellek durumunu gözlemlemek için geliştirilmiş Telescope panelleri gibi. Toparlayacak olursak, Laravel 12’de önbellek kullanımı hem daha hızlı hem de daha kolay yönetilebilir bir hale getirilmiştir. API Performansı ve En İyi Uygulamalar Laravel 12 ile API geliştirirken de performansı en üst düzeye çıkarmak için dikkat etmemiz gereken noktalar var. Çerçevenin kendisi bazı iyileştirmeler sunsa da (örneğin asenkron işlemler, geliştirilen sorgu mekanizmaları gibi), en iyi sonuçları almak için iyi uygulama yöntemlerini benimsemek gerekiyor. 1. Önbellek ve Sonuç Saklama: API uçlarınızda sık kullanılan verileri mutlaka önbelleğe alın. Örneğin, değişmeyen konfigürasyonlar, listeler veya kullanıcı profilleri gibi verileri veritabanından her seferinde çekmek yerine Redis gibi hızlı bir bellekten sunmak yanıt sürelerini ciddi oranda azaltır. Laravel’in Cache::remember() metoduyla kolayca bir önbellekleme yapısı kurabilirsiniz. Ayrıca Laravel 12’de mümkün olan yerlerde asenkron önbellekleme kullanmak, API isteğinin kritik kısmını hızlandırıp arka planda diğer işlemleri halletmenize olanak tanır​ CLOUDWAYS.COM . 2. Sorgu Optimizasyonu: Eloquent kullanırken N+1 problemlerinden kaçının. Laravel 11 ile gelen Eager Load Limit özelliği, aşırı sayıda ilişki yüklenmesini engelliyordu; Laravel 12’de de ilişkileri yüklerken ihtiyaç duyduğunuz veriyi filtrelemeye özen gösterin. Örneğin, bir API çağrısında her kullanıcıyla birlikte yüzlerce ilişkiyi çekmek yerine, with() ile gerekli olanları alın, hatta yeni gelen withFiltered gibi bir özelliği kullanarak sadece belli koşulu sağlayan ilişkileri getirin (bu, veritabanına daha az yük bindirir). Query Builder’ın yeni metodlarını (mesela nestedWhere) kullanarak daha verimli SQL sorguları yazabilirsiniz. Laravel 12’nin veritabanı sürücülerinin kendi özelliklerini (örneğin JSON kolon aramaları, full-text index’ler) daha iyi kullandığını da belirtelim​ CLOUDWAYS.COM . 3. Asenkron ve Kuyruk Kullanımı: API’nin performansını artırmanın bir diğer yolu, isteği senkron bloklayan işlemlerden arındırmaktır. Örneğin, bir kullanıcı işlemi tetiklediğinde hemen sonuç dönmesi gerekiyorsa, arka planda uzun sürecek işleri (resim işleme, e-posta gönderme gibi) Queue (Kuyruk) sistemine atın. Laravel’in ilk taraf paketi Horizon, bu kuyrukları yönetmek ve takip etmek için ideal bir araçtır. Laravel 12, kuyruklar konusunda dinamik önceliklendirme ve geliştirilmiş tekrar deneme mekanizmaları sunar​ CLOUDWAYS.COM ​ CLOUDWAYS.COM . Örneğin, kritik işler düşük önceliklilere göre otomatik öne alınabilir veya hata veren işler için adaptif tekrar denemeler yapılabilir. Bu sayede arka plan işleriniz de verimli çalışır ve API uçlarınız hızlı cevap verir. 4. İstemci Tarafı İyileştirmeleri: Her ne kadar konumuz Laravel olsa da, API tüketen istemcilerin (frontend, mobil vb.) doğru kullanımı da performansı etkiler. Laravel 12 ile gelen gelişmiş rate limiting (sınırlama) ayarlarını kullanarak, istemcilerin API’ınızı makul hızlarda çağırmasını sağlayın. Bu, hem güvenlik hem performans açısından önemlidir. Ayrıca Laravel’in Precognition özelliği (Laravel 10’da tanıtılmıştı) ile formları gönderilmeden önce doğrulama yapabilir, böylece hatalı isteklerin sunucuya gitmesini engelleyerek sunucu yükünü azaltabilirsiniz. Özetle, Laravel 12 kendi içinde performansı artıran iyileştirmelere sahip olsa da, en iyi sonuçlar için geliştiricilerin önbellekleme, doğru veritabanı kullanımı, kuyruklar ve istemci yönetimi gibi konularda bilinçli davranması gerekir. Laravel ekosistemi bu konularda zengin araçlar sunarak bizlere yardımcı oluyor. Güvenlik Güncellemeleri Güvenlik, Laravel için her zaman en öncelikli konulardan biri olmuştur. Laravel 12 de bu geleneği sürdürerek çerçevenin güvenliğini ve uygulamaların korunmasını sağlayacak güncellemeler içeriyor. Öncelikle, Laravel 12 bir bakım sürümü olduğundan çekirdek ve bağımlılıkların güvenlik yamaları ile güncellenmesini içerir. Örneğin, altında yatan paketlerin en son güvenlik düzeltmeleri uygulanmış, potansiyel zaafiyetler kapatılmıştır​ ABDULAZIZAHWAN.COM . Özellikle yaygın kullanılan bileşenlerde (ör. Doctrine DBAL, Symfony bileşenleri, vb.) çıkan güvenlik yamaları Laravel 12’ye entegre edilmiştir. Bu yüzden Laravel’in en son sürümünü kullanmak, bilinen güvenlik açıklarından korunmak adına önemli bir adımdır. Laravel 12, kimlik doğrulama ve yetkilendirme mekanizmalarını da güncel standartlara uygun tutar. Laravel’in dahili Fortify ve Sanctum gibi paketleri veya sağlayıcıları, çok faktörlü kimlik doğrulama, token tabanlı doğrulama gibi konularda güvenli uygulamalar geliştirmemizi sağlar. Bu sürümde, özellikle parola güvenliği konusunda bazı geliştirmeler mevcut. Örneğin, varsayılan kullanıcı şifre kuralları güçlendirilmiş olabilir. Cloudways tarafından dile getirilen bir yenilik, secureValidate gibi bir metodun varlığıdır – bu metod, doğrulama kurallarını otomatik olarak daha güvenli hale getirmeye yardımcı olmayı amaçlar​ CLOUDWAYS.COM ​ CLOUDWAYS.COM . Bu kapsamda, şifre alanına 'strong' gibi bir kural getirilerek en azından harf, sayı ve özel karakter içermesi gibi politikalar kolayca uygulanabilir. Gerçekten de Laravel 12’de doğrulama kural setleri genişletilerek geliştiricilerin güvenlik için ekstra kontrol yazmasına gerek kalmadan yaygın kuralların uygulanması hedeflenmiştir. Bunun yanında, Laravel 12 ile birlikte gelen yeni starter kit’lerde WorkOS entegrasyonu olduğunu söylemiştik. WorkOS, harici kurumsal kimlik doğrulama (OAuth sağlayıcıları, SSO, katalog servisleri) için kullanışlı bir araç​ LARAVEL.COM . Bu sayede Laravel uygulamanızda Microsoft Azure AD, Google, Facebook gibi sağlayıcılarla sosyal giriş veya kurumsal SSO’yu birkaç adımda ekleyebilirsiniz. Bu tür modern kimlik doğrulama yöntemleri, hem kullanıcı deneyimini geliştirir hem de güvenliği artırır (örneğin, parola yerine passkey kullanımı, brute force riskini azaltır). Son olarak, Laravel 12’de tüm önceki sürümlerde olduğu gibi CSRF koruması, XSS filtreleri, güvenli şifreleme (Hashing) gibi temel güvenlik mekanizmaları aynen devam etmektedir. Hatta bu mekanizmalarda performans iyileştirmeleri yapılarak uygulamanızın güvenliği sağlanırken hızından ödün verilmemesi sağlanmıştır. Örneğin, bcrypt şifreleme her ne kadar güvenli olsa da maliyetlidir; Laravel 12, PHP 8.2 ile birlikte gelen bazı kriptografik optimizasyonlardan yararlanarak şifreleme işlemlerini daha hızlı yapabilir. Özetle, Laravel 12 ile birlikte “güvenlik” başlığı altında yeni büyük özelliklerden ziyade, mevcut sağlam güvenlik duvarının güncel tehditlere karşı güçlendirilmesini görüyoruz. Framework’ü güncel tutmak, kritik güvenlik yamalarını almak anlamına geldiği için Laravel 12’ye geçiş yaparken bu yönü de göz önünde bulundurmak önemlidir​ ABDULAZIZAHWAN.COM . 4. Öne Çıkan Paketler ve Kullanım Alanları Laravel ekosistemi, geliştirmeyi hızlandıran ve proje ihtiyaçlarına göre seçebileceğimiz zengin first-party (Laravel ekibi tarafından geliştirilmiş) ve community (topluluk) paketlerine sahiptir. Laravel 12 sürümüyle birlikte bu popüler paketlerin birçoğu da güncellenmiş veya konumları yeniden değerlendirilmiştir. Aşağıda Laravel dünyasında öne çıkan bazı paketleri, Laravel 12’deki durumları ve hangi tip projelerde kullanımlarının uygun olduğunu inceleyeceğiz. Laravel Jetstream: Jetstream, Laravel 8 ile tanıtılan gelişmiş bir başlangıç paketiydi. Kullanıcı kimlik doğrulaması, iki faktörlü doğrulama, hesap yönetimi, takım (team) yönetimi gibi özellikleri bünyesinde barındırır. Laravel 12 itibarıyla Jetstream hala kullanılabilir, ancak Laravel 12’nin getirdiği yeni React/Vue/Livewire starter kit’lerinden sonra Jetstream ve benzeri eski starter paketleri için resmi destek azaltıldı​ LARAVEL.COM . Yine de, ekip tabanlı SaaS uygulamaları geliştiriyorsanız Jetstream size hızlı başlangıç sağlayabilir. Özellikle bir proje, kullanıcıların ekip oluşturup birlikte çalışmasını gerektiriyorsa Jetstream’in takım yönetimi modülü çok kullanışlıdır. Küçük projeler için Jetstream biraz ağır gelebilir; bu durumda Laravel Breeze veya yeni starter kitler tercih edilmelidir. Laravel Breeze: Breeze, Laravel’in hafif kimlik doğrulama ve başlangıç kitidir. Laravel 12 öncesinde React, Vue veya Blade + Tailwind seçenekleriyle basit bir doğrulama iskeleti sağlıyordu. Laravel 12’nin yeni starter kitlerine benzer şekilde Breeze de giriş/kayıt sayfalarını, parola sıfırlamayı vs. içerir. Ancak Laravel 12 ile birlikte resmi olarak Breeze paketi artık yeni özellikler almayacak, yerini yeni kitlere bırakacak şekilde konumlandırılmıştır​ LARAVEL.COM . Yine de Blade tabanlı klasik çok sayfalı bir uygulama geliştiriyorsanız ve sadece basit bir kimlik doğrulama iskeleti istiyorsanız, Breeze yeterli olacaktır. Blog, basit portfolyo, küçük kurumsal site gibi projelerde Breeze hızlıca kurulup kullanılabilir. Laravel Sanctum: Sanctum, API token doğrulaması ve SPA kimlik doğrulaması için Laravel’in hafif ve kolay çözümüdür. Laravel 12 ile tamamen uyumlu olan Sanctum, özellikle mobil uygulamalar veya Vue/React gibi SPA front-end’ler için backend tarafında oturum yönetimini JWT yerine Laravel oturumlarıyla yapmaya olanak tanır. Küçük-orta ölçekli API projelerinde, kullanıcıların cihazları arasında (mobil, web) güvenli bir şekilde API’ı kullanmasını sağlamak için Sanctum önerilir. Örneğin, bir Tek Sayfa Uygulama (SPA) projesinde, front-end (Vue/React) kullanıcı girişini Sanctum ile yapıp, sonraki isteklerde çerez tabanlı veya token tabanlı doğrulamayı halledebilirsiniz. Laravel 12’de Sanctum’un OAuth gibi karmaşık yapıları gerekmeden basit token yönetimi yapması onu çoğu proje için ideal kılıyor. Eğer projenizde daha gelişmiş OAuth2 yetkilendirmeleri, üçüncü parti API erişimleri gerekiyorsa Laravel Passport tercih edilebilir, ancak Passport daha ağır bir yapıdır ve çoğu senaryoda Sanctum fazlasıyla iş görecektir. Laravel Horizon: Horizon, Laravel’in kuyruk (queue) işlemlerini izleme ve yönetme paketidir. Laravel 12 ile Horizon paketi de güncellenmiştir ve Octane gibi yeni araçlarla uyumlu çalışabilir. Horizon, özellikle yüksek trafikli, arka planda çok sayıda job (iş) kullanan uygulamalarda hayati önemdedir. Örneğin, e-ticaret sitenizde sipariş alındığında fatura oluşturma, stok güncelleme, e-posta gönderme gibi bir dizi arka plan işiniz varsa, Horizon ile bunları takip edebilir; hangi job kuyruğunun beklediğini, hangisinin hatayla düştüğünü görsel bir arayüzden izleyebilirsiniz. Gerçek zamanlı dashboard sunan Horizon, üretim ortamında dahi kuyrukları güvenle yönetmenizi sağlar. Laravel 12 kullanan bir projede eğer ciddi şekilde Queue mekanizması kullanıyorsanız Horizon’ı dahil etmeniz önerilir. Laravel Scout: Scout, Eloquent modelleri için tam metin arama fonksiyonu kazandıran bir pakettir. Farklı arama motorlarını (Algolia, MeiliSearch, Typesense vb.) kolayca entegre eder. Laravel 11 döneminde Scout’a Typesense gibi yeni süratli arama motorları için destek eklenmişti​ LARAVEL-NEWS.COM ​ LARAVEL-NEWS.COM . Laravel 12 ile Scout, bu entegrasyonları daha da kararlı hale getirir. Eğer projenizde gelişmiş arama özellikleri (örneğin e-ticaret ürünü arama, blog içinde arama, kullanıcı içeriği arama gibi) gerekiyorsa Scout kullanmalısınız. Küçük projelerde veritabanı LIKE sorguları yeterli olabilir ama veri büyüdükçe arama için özel bir motor kullanmak şart olur; Scout burada devreye girer. Örneğin, bir blog uygulamasında Scout + MeiliSearch kullanarak, yazılar arasında anında sonuç veren bir arama özelliğini birkaç satır kodla ekleyebilirsiniz. Laravel Telescope: Telescope, Laravel uygulamaları için hata ayıklama ve izleme aracıdır. Geliştirme ortamında ve isteğe bağlı olarak üretimde, uygulamanızdaki istekleri, veritabanı sorgularını, hataları, kuyruk işleri gibi etkinlikleri kaydeder ve güzel bir arayüzde görüntülemenizi sağlar. Laravel 12 ile uyumlu olan Telescope, özellikle geliştirme sırasında vazgeçilmez bir yardımcıdır. Örneğin, bir API isteğinin ne kadar sürdüğünü, hangi SQL sorgularının yapıldığını Telescope üzerinden kolayca görebilirsiniz. Ayrıca yakalanan exception’lar, failed job’lar gibi bilgiler de anında elinizin altındadır. Hata ayıklama (debugging) konusunda Laravel 12’nin geliştirilmiş deneyimini Telescope ile birleştirdiğinizde, sorunları çok daha hızlı tespit edebilirsiniz. Küçük projelerde dahi Telescope kurulması önerilir; performansa etkisi minimumdur ve size zaman kazandırır. Yukarıda saydığımız paketlerin dışında da Laravel ekosisteminde birçok faydalı paket bulunmaktadır (örneğin, Laravel Cashier ödeme sistemleri için, Laravel Socialite sosyal medya OAuth girişi için, Laravel Nova yönetim paneli için vb.). Ancak her projede her paketi kullanmak gerekmez. İhtiyaçlarınıza göre doğru aracı seçmek önemlidir: Küçük/Orta ölçekli ve basit auth gereken proje: Laravel Breeze veya yeni starter kit’ler + Sanctum muhtemelen yeterlidir. Ekip yönetimi, profilli uygulama: Jetstream (veya Jetstream yerine Livewire starter kiti + takım eklentileri) düşünülebilir. API sadece proje: Sanctum ya da Passport (Passport sadece gerekliyse) ve belki Telescope. Arama özelliği olan proje: Scout (MeiliSearch gibi açık kaynak arama motorları ile). Yoğun kuyruk kullanılan proje: Horizon (+ Octane ile iş birliği, ayrıca Supervisor ile çoklu işçi). Gerçek zamanlı iletişim gereken proje: Laravel Echo + Laravel Reverb (Laravel 11 ile gelen WebSocket sunucusu Reverb sayesinde artık Pusher gibi harici servisler olmadan gerçek zamanlı fonksiyonellik eklenebilir). Performans takibi gereken proje: Laravel Telescope (veya yeni çıkan Laravel Pulse gibi performans izleme araçları). Laravel 12’de bu paketlerin hepsi en güncel halleriyle çalışmakta ve birbiriyle uyumlu şekilde geliştirilmektedir. Dolayısıyla projenizin ihtiyaç duyduğu özellik neyse, muhtemelen Laravel ekosisteminde karşılığı bir paket mevcut. 5. Gerçek Dünya Uygulama Senaryoları Teorik bilgiler ve özellik listelerinin ötesinde, Laravel 12’nin gerçek dünya projelerinde nasıl kullanıldığına dair birkaç senaryoyu ele almak, framework’ün pratikteki gücünü göstermesi açısından faydalı olacaktır. Bu bölümde Laravel 12 ile basit bir CRUD uygulamasının geliştirilmesine göz atacak, büyük ölçekli uygulamalardaki avantajlarını tartışacak ve API-first yaklaşımıyla proje geliştirirken Laravel’in neler sunduğunu değerlendireceğiz. Laravel 12 ile CRUD Uygulaması Geliştirme CRUD (Create, Read, Update, Delete – Oluştur, Oku, Güncelle, Sil) uygulamaları web geliştirmenin temel taşlarından biridir. Laravel, CRUD işlemlerini hızlı bir şekilde hayata geçirmek için araçlar sunar ve Laravel 12 ile bu işler daha da kolay ve düzenli hale gelmiştir. Proje Kurulumu: Öncelikle Laravel 12 ile yeni bir proje oluşturduğumuzu varsayalım. Terminalden composer create-project laravel/laravel demo-app komutuyla proje kurulur. (Laravel Installer kullanıyorsanız, Laravel 12 için installer’ınızı güncellemeyi unutmayın​ LARAVEL.COM .) Ardından .env ayarları yapılır ve veritabanı bağlantısı kurulur. Model ve Migration Oluşturma: Diyelim ki basit bir Görev Yönetimi (ToDo) uygulaması yapıyoruz. Task adında bir modelimiz olsun. Laravel 12’de model, migration ve controller’ı tek komutla oluşturmak için hâlâ Laravel 11’de gelen kısayolu kullanabiliriz: bash Kopyala Düzenle php artisan make:model Task -mc Bu komut, app/Models/Task.php model dosyasını ve database/migrations/xxxx_xx_xx_create_tasks_table.php migration dosyasını oluşturur (-c parametresi Resource Controller da oluşturacaktır). Migration dosyasında görevler tablosu için istediğimiz sütunları tanımlarız, örneğin bir title (string) ve is_done (boolean) alanı ekleyelim: php Kopyala Düzenle Schema::create('tasks', function (Blueprint $table) { $table->id(); $table->string('title'); $table->boolean('is_done')->default(false); $table->timestamps(); }); Ardından php artisan migrate ile veritabanı tablolarını oluştururuz. Controller ve Rota Ayarları: Laravel 12 ile gelen yeni bir özellik, belki de php artisan make:controller TaskController --resource --requests gibi bir komutla hem controller hem Form Request’lerin oluşturulmasıdır (Laravel 11’de --requests bayrağı ile create & update request sınıfları otomatik geliyordu). TaskController içinde CRUD metodlarımızı dolduralım: php Kopyala Düzenle class TaskController extends Controller { public function index() { $tasks = Task::orderBy('created_at','desc')->get(); return view('tasks.index', compact('tasks')); } public function create() { return view('tasks.create'); } public function store(TaskRequest $request) { Task::create($request->validated()); return redirect()->route('tasks.index')->with('status', 'Görev oluşturuldu!'); } public function edit(Task $task) { return view('tasks.edit', compact('task')); } public function update(TaskRequest $request, Task $task) { $task->update($request->validated()); return redirect()->route('tasks.index')->with('status', 'Görev güncellendi!'); } public function destroy(Task $task) { $task->delete(); return redirect()->route('tasks.index')->with('status', 'Görev silindi!'); } } Burada TaskRequest adında form request kullanarak gelen veriyi doğruladığımızı varsayıyoruz (örneğin title boş geçilemez kuralı vs. tanımlanmış). Laravel 12’de bu yapı aynen korunmuştur. Hatta isterseniz, Laravel 12’nin yeni compare doğrulama kuralını (önceki bölümde bahsettiğimiz) formlarda kullanarak iki alanın eşleşmesini kontrol edebilirsiniz. Rota tarafında, Laravel 12 ile herhangi bir değişiklik olmaksızın resource route’ları kullanabiliriz: php Kopyala Düzenle use App\Http\Controllers\TaskController; Route::resource('tasks', TaskController::class); Bu tek satır, CRUD için gerekli tüm rotaları (index, create, store, edit, update, destroy) otomatik olarak tanımlar. Ardından Blade şablonlarımızı (tasks.index, tasks.create, tasks.edit) oluşturup kullanıcı arayüzünü tamamlarız. Laravel 12’nin Blade motoru ve yapısı Laravel 11 ile aynıdır, bu yüzden burada değişiklik beklemiyoruz. Ancak Tailwind CSS kullanımı vb. yeni starter kit özelliklerinden yararlanabiliriz (Breeze kurulumu yaptıysak halihazırda Tailwind entegre gelecektir). Gördüğümüz gibi, Laravel 12 ile CRUD geliştirme deneyimi, Laravel’in önceki sürümlerindeki kolaylığını devam ettiriyor. Hatta yeni artisan komutları sayesinde belki daha da hızlanmış durumda (örneğin “scaffold” komutu gibi yenilikler gelmişse, model ve ilişkili tüm katmanı tek seferde oluşturmak mümkün olabilir​ CLOUDWAYS.COM ). Bu da, bir proje prototipini veya MVP’sini çok kısa sürede çıkarabilmek demektir. Özellikle yeni başlayanlar için Laravel 12, sunduğu netlik ve kapsamlı dokümantasyon ile CRUD gibi temel işlemleri öğrenmek ve uygulamak için ideal bir ortam sunuyor. Büyük Ölçekli Uygulamalarda Laravel 12’nin Avantajları Laravel sadece küçük projeler için değil, aynı zamanda büyük ölçekli, kurumsal projeler için de tercih edilen bir framework olma özelliğini sürdürüyor. Laravel 12, büyük uygulamalarda geliştiricilere yardımcı olacak pek çok avantaj sunuyor. 1. Ölçeklenebilirlik: Büyük bir uygulamada ölçeklenebilirlik kritik bir konudur. Laravel 12, yüksek trafikte performansını koruyacak şekilde optimize edilmiştir (önceki bölümlerde bahsettiğimiz Octane, önbellekleme iyileştirmeleri vb. sayesinde). Yatay ölçekleme (yükü birden fazla sunucuya dağıtma) yapmak isterseniz, Laravel buna oldukça uygundur. Oturumlar için merkezi bir cache store (Redis gibi) kullanarak, cache ve queue sistemlerini kullanarak uygulamanızı kolayca birden fazla instance üzerinde koşturabilirsiniz. Laravel’in bulut platformu Vapor veya container tabanlı yapılarla (Docker + Kubernetes) uyumu da oldukça iyidir. 2. Modülerlik ve Bakım Kolaylığı: Laravel, büyük kod tabanlarını bölüp düzenlemek için modüler bir yapıyı destekler (örneğin, Service Container ile bağımlılıkları yönetmek, Service Provider ile paketleri/modülleri sisteme dahil etmek, Composer ile ayrı paketler olarak mantıksal modüller oluşturmak gibi). Laravel 12’de bu yapı aynen devam ediyor. Hatta Laravel 11 ile gelen daha sade proje iskeleti (gereksiz klasörlerin olmaması) büyük projelerde bile karmakarışık bir yapı yerine ihtiyaç kadar büyüyen bir yapı sunuyor​ LARAVEL-NEWS.COM ​ LARAVEL-NEWS.COM . Örneğin, kullanılmayan özellikler için klasörler (jobs, events vs.) baştan gelmediği için proje başlangıçta temiz, gerektikçe ekleniyor. Bu, büyük projelerde başlangıçta karmaşayı önlüyor. 3. Observability (İzlenebilirlik): Bir diğer önemli konu, canlıdaki büyük bir uygulamanın izlenmesi ve hatalarının hızlı tespiti. Laravel 12 ile birlikte Laravel Telescope, Laravel Log iyileştirmeleri, yeni paket Laravel Pulse (performans içgörüleri için) gibi araçlar sayesinde uygulamanızın sağlığını izlemek daha kolay. Ayrıca Laravel 12’nin resmi destek süresi boyunca (bug fix 18 ay, güvenlik güncellemesi 2 yıl​ LARAVEL.COM ) düzenli olarak güncelleme alacak olması, uzun soluklu projelerde güven veriyor. 4. Büyük Ekipler için Uygunluk: Kurumsal uygulamalar genelde birden fazla geliştiricinin aynı anda çalışmasını gerektirir. Laravel, anlaşılır syntax’ı ve zengin dokümantasyonu ile ekip içi bilgi paylaşımını kolaylaştırıyor. Laravel 12’nin Laravel 11 ile neredeyse aynı API’yi koruması, yeni sürüme geçişte neredeyse eğitim maliyeti çıkarmıyor. Bu da ekiplerin hızlı adaptasyonunu sağlıyor. Ayrıca Laracasts gibi topluluk kaynakları, büyük bir projede takıldığınızda çözüm bulmayı kolaylaştırıyor​ ABDULAZIZAHWAN.COM . 5. Kurumsal Düzey Özellikler: Laravel her ne kadar basitlik odaklı olsa da, büyük projelerde ihtiyaç duyulan birçok ileri seviye özelliği barındırır. Örneğin, Event Broadcasting (çoklu sunucuya gerçek zamanlı etkinlik yayma), Job Batching (toplu işler ve onları izleme), Rate Limiting (farklı kullanıcı rollerine göre istek sınırlama), Policy/Permission sistemleri (kapsamlı yetki yönetimi) gibi konular Laravel ile çözülebilir. Laravel 12 bunların üzerine yeni Reverb paketiyle gerçek zamanlı iletişimi kendi bünyesine almış durumda (WebSocket sunucusu olarak). Bu sayede büyük ölçekli bir uygulamada bile anlık bildirimler veya canlı güncellemeler, harici servis kullanmadan yapılabilir hale geliyor. Tüm bu avantajlar, Laravel 12’yi büyük projelerde cazip kılıyor. Elbette, uygulama mimarisi ve kod kalitesi her ölçekte önemlidir; Laravel sadece bir araçtır, onu doğru kullanmak geliştiriciye kalmıştır. İyi bir mimariyle, tasarım desenlerini uygulayarak ve Laravel’in sağladığı olanakları bilerek hareket ederseniz, Laravel 12 ile oldukça güvenli, hızlı ve sürdürülebilir büyük uygulamalar geliştirebilirsiniz. API-First Yaklaşımıyla Geliştirme Günümüzde bir web projesini geliştirirken sıkça “API-First” yaklaşımı benimsenir. Bu, önce sağlam bir RESTful (veya GraphQL) API geliştirip, ardından farklı istemcilerin (web, mobil, IoT cihazları vb.) bu API’ı kullanması anlamına gelir. Laravel, API geliştirme konusunda esnek ve güçlü bir platform sunar; Laravel 12 de bu alanda bazı yeniliklerle geliyor. Laravel 11 sürümüyle birlikte yeni bir proje oluştururken --api seçeneği kullanarak, önceden UI barındırmayan, sadece API uçlarına odaklanan bir şablon ile başlayabiliyorduk​ LARAVELDAILY.COM . Bu, gereksiz view veya asset dosyalarının olmaması sayesinde daha hafif bir başlangıç sağlıyordu. Laravel 12’de de API-only proje oluşturma desteği devam etmektedir. Böylece API geliştirmeye başlarken gerekmeyen paketler yüklenmez, her şey API için hazır gelir. API Geliştirme Kolaylıkları: Laravel, API geliştirenlere yardımcı olmak için Resource (Kaynak) sınıfları sunar. Bir Eloquent modelini API çıktısına dönüştürmek için Resource sınıfları (ör. UserResource, PostResource) kullanabilir, böylece JSON formatında tutarlı ve kontrollü veriler dönebilirsiniz. Laravel 12’de bu resource yapısında bir değişiklik yok, ancak JSON:API standardı gibi standartları isterseniz Laravel’in desteklediği paketlerle uygulayabilirsiniz. Ayrıca form request’ler ve validator mekanizması, API isteklerini doğrulamak için mükemmel şekilde kullanılabilir – hatalı isteklerde otomatik 422 dönen yapıyı Laravel sizin için halleder. Sanctum ile SPA/Mobil API: Bir API-first projede kimlik doğrulama kritik konulardan biri. Laravel Sanctum, yukarıda bahsettiğimiz gibi, bir SPA veya mobil istemci ile API arasındaki doğrulamayı basitleştiren bir araç. API-first bir uygulamada, kullanıcı giriş yaptığında Sanctum aracılığıyla bir token alabilir ve bu token’ı sonraki isteklerde Authorization header’ında göndererek korumalı uçlara erişebilir. Laravel 12, Sanctum paketinin en güncel halini kullandığından, örneğin çapraz site istekleri (CORS), SPA state yönetimi gibi konularda hazır çözümler sunar. API-first projelerde genelde CORS ayarlarını doğru yapmak, rate-limit uygulamak, ve gerekirse OAuth yetkilendirmesi düşünmek gerekir; Laravel bunların hepsini ya çekirdek olarak ya paketler aracılığıyla desteklemektedir. GraphQL ve Diğer Yaklaşımlar: API-first illa RESTful olmak zorunda değil; bazı projelerde GraphQL tercih ediliyor. Laravel 12’de doğrudan bir GraphQL desteği çekirdekte gelmese de, Lighthouse gibi popüler paketlerle GraphQL sunucusu kurmak oldukça kolay. Hatta bazı topluluk paketleri, Laravel’in route tanımlarına benzer şekilde GraphQL şemaları tanımlamayı sağlıyor ki bu da Laravel geliştiricileri için öğrenme eğrisini düşürüyor. Örneğin Cloudways makalesinde, Laravel 12’nin native GraphQL desteği ile geleceği öne sürülmüştü​ CLOUDWAYS.COM . Resmi olarak bu gelir gelmez, Laravel API geliştirmede hem REST hem GraphQL açısından eksiksiz bir çözüm haline gelecektir. API Sürümlemeleri: Gerçek dünya API’larında, zamanla yeni versiyonlar çıkarmak gerekebilir. Laravel 12’de bahsettiğimiz yeni rota gruplama ile versiyonlama özelliği, bu geçişleri kolaylaştıracaktır. Örneğin, /api/v1 altında eski sürüm, /api/v2 altında yeni sürüm rotalarını gruplamak ve gerektiğinde her iki versiyonu paralel sunmak mümkün. Bu, API-first bir projede geriye dönük uyumluluğu koruyarak ilerlemeyi sağlar. Dokümantasyon ve Test: API-first projelerde bir diğer önemli konu, API dokümantasyonunun ve testlerinin iyi hazırlanmasıdır. Laravel, API Resource yapılarını ve OpenAPI (Swagger) dokümantasyonunu destekleyen paketlerle entegre çalışabilir. Ayrıca Laravel’in test araçları (PHPUnit/Pest, HTTP testi için yardımcı metodlar) API uçlarının doğruluğunu test etmeyi kolaylaştırır. Laravel 12’de PHPUnit 11’e geçiş yapılmıştır​ LARAVEL.COM , bu da test araçlarının güncel olduğu anlamına geliyor. Yani en yeni assertion’lar ve test iyileştirmelerini kullanabilirsiniz. Sonuç olarak, Laravel 12 ile bir projeye API-first yaklaşımıyla başlamak son derece mantıklı ve verimli. Framework size güvenli, performanslı bir API oluşturmanız için pek çok araç ve yapı sunuyor. İleride web arayüzü eklemek isterseniz de Laravel’in esnekliği sayesinde aynı projeye Blade view’lar veya Inertia ekranlar ekleyerek genişletebilirsiniz. Bu esneklik, Laravel’i sadece bir API geliştirme aracı değil, tam bir full-stack çözüm haline getiriyor. Dolayısıyla startup’lardan kurumsal projelere kadar, önce sağlam bir API ardından zengin bir istemci mantığı Laravel ile başarıyla uygulanabilir. Sonuç: Laravel 12, devraldığı mirası güçlendiren bir sürümdür. Performans ve güvenilirlik odaklı bu güncelleme, geliştiricilere daha iyi bir deneyim sunarken, uygulamaların modern ihtiyaçlara uyum sağlamasına yardımcı olur. Laravel 11’den 12’ye geçiş yapanlar, büyük kırılmalar yaşamadan yeni sürümün avantajlarından faydalanabilirler. Yeni başlayanlar ise Laravel 12 ile güncel bir başlangıç yaparak temiz bir temelde öğrenmeye adım atabilirler. Tüm bu özellikler ve iyileştirmeler göz önüne alındığında, Laravel 12’nin hem küçük projeler hem de büyük ölçekli uygulamalar için sağlam bir seçenek olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Laravel topluluğunun görüşleri de bu yönde: büyük yenilikler olmasa bile “sıkıcı” bir sürümün zaman zaman ne kadar harika olabileceğini deneyimlediklerini belirtiyorlar​ LARAVELDAILY.COM . Bu da istikrara verilen değerin bir göstergesi. Sonraki Laravel sürümlerinde belki daha büyük değişimler göreceğiz, ancak Laravel 12 şu an için bize güçlü, güvenli ve modern bir altyapı sunuyor – ve bu da çoğu proje için fazlasıyla yeterli.